Tadmīn Style İn Bayān and Badi

Tazmîn, Arap dilinde özellikle de nahiv, tefsir, belâgat ve Kur’ân ilimlerinde oldukça önemli bir olgudur. Tarih boyunca birçok âlim buna ehemmiyet vererek kitaplarında titiz şekilde incelemişler ama ortak tanım yapmamışlardır. Bu üslûbun ilintili olduğu her ilim dalı için farklı tanımlar icra edilmiştir. Mesela nahivde tazmîn ‘bir harfi başka harfin yerinde kullanmak’ şeklinde tanımlanırken, belâgatte ‘belâgate ait faydadan dolayı veya iki fili birbirine yakınlaştırmak maksadıyla fiili diğerinin yerine kullanmak’, fıkıhta ‘insanın şeyin bedelini üstlenmesi’, şiirde ‘şairin başkasının sözünü alıp kendi şiirinde kullanması’, aruzda ‘ilk beytin manasının ancak kendinden sonra gelen beyit ile tamamlanması’ tanımlanmıştır.
 dili, tefsirle ilgili eserlerde üslûbuna müstakil yer verilmemiş, mevzularda kısmen dağınık temas Nedeni ise sanatının beyân bedî‘ almasıdır. Nahivcilere göre nahvin ilminin, âlimlerine tefsircilere hem ilminin konusudur. 
 Genel anlamı itibariye kısaca “bir kelimenin yerini tutması” ifade edebileceğimiz üslûbu, birden fazla mana içermesi nedeniyle âlimleri tarafından ilimleri içerinde ele alınmıştır. Beyân ilmindeki lafza mananın verilmesi anlamına gelirken, şairin şiirinin beytinin tamamını kısmını alması manasına gelir. Tazmîn üslubu, lafızda incelik bildirmesi, mütekellimin meramını ederken onu hataya düşmekten koruması, muhataba anlatmak istediğini mu’tâd olanın dışında anlatması anlatılanın geniş manalar bakımından önem arz etmektedir.
 Belâgat üslûbunun hakikat mi yoksa mecâz mı olup olmadığı konusunda görüşler ortaya koymuşlardır. Onlar tazmînin belirlemede zorlanmışlardır. ya da ikisi arasında konumda mı? ulemasından grup şu görüşü etmişlerdir: hakikatin türüdür. Çünkü onların geleneğinde asıl olan lafzın hakiki manasında kullanılmasıdır. Ancak fer‘i olarak kullanılmaksızın manaya uygun kastedilebilir. Ya onun lafız takdir edilir. kinâye idmâr babından olmayıp aksine kabilindendir. Burada manası düşen kastedilirken kendisine tabi hedeflenmektedir. İkinci uleması mecâzın bileşimi görüşündedirler. görüş, mezkûr karine hazfedilmiş delalet etmesi dolayısıyla olmaktadır. karinenin kastedilmesini engellemesini şart koşmayan usûlculere aittir. Üçüncü tazmîni hakikata mukabil bölümü alakanın müşabehet haricinde şey mecâz-ı mürsel kabul etmektedirler. Cümlede delaletini siyâk varid makam belirler. Kelime kullanılmadan önceki mücerred mutlak manadır. Lafız bu manadan çıkıp siyâka yani sözü duyan kimseye yeni nakledildiğinde olur. Buna belâgatteki yerinin belirlenmesi açısından hangi amaçla gelmişse ona şekillenir. Başka deyişle, cümledeki delaletine en metot olacaktır. tazmîn, terkipte murad edilmesiyle asli anlamın kastedilmesiyle mecâzla ilintilidir. Zira tazmînde anlam yönünden kelime kastedilmesi esastır. gibi kinâyede söylenen söz paralel etmek mümkündür. Kinâyede cümlede edilen dolaylı çıkıyorsa, durum bundan değildir. Onda edilmektedir. yönüyle kinâyeden düşünülmemelidir. Bedî‘ tazminde âlimleri, meşhur beytinden alıntı yapmayı değilse bile bazı uyarıları dikkate alarak yapılan alımların şiire zarar vermeyeceği aynı kanaati paylaşmışlardır. güzelliğini inceliğini koyması önemlidir. İktibas tazmînden biri Kur’ân-ı Kerim, hadis-i şerifler, nesir şiirden meşru çerçevesine giren terimler olduğundan tür alıntıları iktibas isimlendirme âlimi fikir birliği içerisindeymiş görünse net koymamışladır. Bunun temel sebebi Kerim’in tenzih edilmesidir.